Rola fizjoterapii w rehabilitacji ortopedycznej u psów, gdzie miejsce dla ortez

Choroby ortopedyczne u psów- pole do popisu dla chirurga i fizjoterapeuty

Schorzenia ortopedyczne są powszechne zarówno u psów i kotów, a rehabilitacja w ich wypadku jest szczególnie konieczna przy:

– ostrych wypadkach takich jak złamania, zwichnięcia i zerwania lub zwichnięcia więzadeł,

– chorobach przewlekłych, np. choroba zwyrodnieniowa stawów. 

Należy mieć świadomość, że do przeprowadzenia właściwej rehabilitacji niezbędna jest konkretna diagnoza. 

Najczęstsze problemy ortopedyczne pojawiające się u psów to:

• dysplazja stawów biodrowych i łokciowych, 
• zerwane więzadło krzyżowe,
• przemieszczenie rzepki, 
• uraz ścięgna Achillesa,
• urazy związane z nadwyrężeniem nadgarstka,
• choroba krążka międzykręgowego,
• zapalenie kości i stawów,
• osteochondroza.

Użycie ortez i rozsądna fizjoterapia pomagają w powrocie do zdrowia pacjentom zmagającym się z tego rodzaju przypadłościami.

Fizjoterapia w rehabilitacji ortopedycznej u psów

Głównym celem zabiegów fizjoterapeutycznych jest bez wątpienia poprawa dobrostanu i jakości życia pacjenta poprzez zminimalizowanie bólu, dyskomfortu i stresu.

  Fizykoterapia i rehabilitacja po operacjach ortopedycznych u zwierząt towarzyszących stają się coraz bardziej popularne, a z roku na rok dokonuje się coraz większych postępów w tej dziedzinie. Warto zdawać sobie sprawę, że sama operacja może nie przywrócić zwierzęciu pierwotnej sprawności fizycznej, z wielu powodów, rozpoczynając od współistniejącego urazu tkanek miękkich, skończywszy na chorobie zwyrodnieniowej stawów. Zabiegi fizjoterapeutyczne po operacji pomagają w przywróceniu siły, koordynacji i równowagi. Poszczególne techniki są przydatne na różnych etapach w celu osiągnięcia optymalnego gojenia tkanek i odzyskania funkcji. Wykazano, że w trakcie pierwszych 72 godzin rehabilitacja powinna koncentrować się na zmniejszeniu stanu zapalnego i bólu, utrzymaniu odżywienia stawu, przywróceniu zakresu ruchu oraz stymulowaniu unaczynienia. Zalecana jest zatem krioterapia, masaż i ćwiczenia terapeutyczne. Po początkowym okresie rekonwalescencji jej cele obejmują również przywrócenie siły, równowagi i prawidłowych wzorców chodu, jak również odzyskanie pierwotnych funkcji. W tym czasie terapia może się skupić na ćwiczeniach terapeutycznych i stopniowym zwiększaniu aktywności zwierzęcia. Badania dowodzą, że metody terapeutyczne, takie jak aquaterapia, elektryczna stymulacja, laseroterapia, terapeutyczne ultradźwięki oraz terapia falą uderzeniową znacznie wspomagają proces gojenia i skracają czas powrotu do zdrowia.

Rola ortez w leczeniu schorzeń ortopedycznych

Ortezy są użytkowane zewnętrznie w celu podtrzymania lub ochrony uszkodzonej części ciała, także do kontroli, prowadzenia, ochrony, ograniczenia ruchu lub unieruchomienia kończyny, stawu lub segmentu ciała. Obserwuje się ich coraz częstsze stosowanie w rehabilitacji ruchowej zwierząt towarzyszących. Działają na zasadzie przyłożenia sił w określonych miejscach na ciele, jednocześnie zapobiegając uszkodzeniu tkanek.

W medycynie weterynaryjnej ortezy mogą być stosowane w celu ograniczenia ruchu w danym kierunku, np. ograniczenia przewodzenia biodra po jego zwichnięciu. Sprawdzą się także we wspomaganiu ruchu, jak np. orteza nadgarstka przy uszkodzeniu nerwu promieniowego. Pełnią również funkcję ochronną-  orteza stępu po złamaniu lub zwichnięciu, a także funkcję naprawczą, gdy regionalne tkanki (np. więzadła, torebka stawowa, ścięgna okołostawowe) nie są wystarczająco mocne, aby zapewnić potrzebne wsparcie w fazie gojenia.

W niektórych, uzasadnionych przypadkach orteza jest wybierana zamiast korekcji chirurgicznej. Właściciel musi być jednak poinformowany o zaletach i wadach każdego z rozwiązań.

Rehabilitacja ortopedyczna psów, a ortezy

Lepsze zrozumienie ruchu i biomechaniki czworonogów doprowadziło do powstania bardziej zaawansowanych ortez o zaawansowanej konstrukcji, tworzonych z materiałów, które mogą być wykonywane na zamówienie dla każdego pacjenta w celu zaspokojenia jego specyficznych potrzeb.  

Skuteczność ortezy zależy od sposobu jej zaprojektowania, a jej celem jest przywrócenie funkcji bez powodowania urazów tkanek. Niezbędne jest odpowiednie przeszkolenie właścicieli w zakresie ich stosowania. 

Ortezy były z powodzeniem stosowane u psów z neuropatią kulszową, nadwyrężeniem ścięgna mięśnia brzuchatego, ranami opuszki tylnej kończyny, niestabilnością więzadła nadgarstka oraz innymi patologiami kończyn zarówno przednich jak i tylnych. Ortezy dla psów zostały również opracowane w celu stabilizacji stawu skokowego po zerwaniu więzadła krzyżowego czaszkowego. W niektórych przypadkach orteza może stanowić wsparcie dla kończyny czy stawu podczas leczenia lub rehabilitacji, a jej stosowanie jest przerywane po uzyskaniu wystarczającej poprawy biomechanicznej.

Warto mieć jednak świadomość, że całkowite odzyskanie funkcji w stawie skokowym z uszkodzeniem więzadła krzyżowego nie będzie możliwe przy stosowaniu samej ortezy; dlatego konieczna jest rehabilitacja. 

Fizjoterapia niezbędnym elementem stosowania ortez

Celem fizjoterapii w rehabilitacji u psów ze schorzeniami ortopedycznymi jest pomoc w zintegrowaniu ortezy ze stylem życia zarówno właściciela, jak i pacjenta. Dobrze opracowany plan rehabilitacji może przyspieszyć powrót do zdrowia, jednocześnie zapobiegając trwałej niepełnosprawności i przyszłym urazom.

Ortezy odgrywają istotny wpływ na ogólne samopoczucie zwierzęcia. Dają wsparcie słabej lub niefunkcjonującej części ciała i mogą pomóc w rehabilitacji, zwiększając mobilność zwierzęcia. Czas trwania unieruchomienia powinien być ograniczony do minimum, szczególnie w sytuacjach potencjalnej utraty ruchu w stawie. Wybór metod i technik rehabilitacji musi być oparty na zdrowym rozsądku, znajomości technik rehabilitacyjnych i doświadczeniu klinicznym.

Większość pacjentów szybko adaptuje się do zastosowanych ortez, a odpowiednie podejście behawioralne może to ułatwić. Rehabilitacja skupia się na nauce poruszania się z założoną ortezą i obejmuje przejścia (siadanie, kładzenie się i wstawanie), poruszanie się po schodach i radzenie sobie na różnego rodzaju powierzchniach. Urazy ortopedyczne prowadzą do kompensacji nieprawidłowych ruchów i związanego z nimi napięcia i osłabienia mięśni. Korekcja chodu skupia się na rozwiązaniu tych problemów. 

 Pamiętajmy, aby początkowe sesje treningowe trwały kilka minut i były prowadzone tak, aby pacjent miał jak najbardziej pozytywne doświadczenia. Rola fizjoterapii w rehabilitacji ortopedycznej jest nie do przecenienia i jeśli właściwe podejdziemy do tego tematu, mamy szansę na uzyskanie świetnych wyników. Stosowanie ortez w procesie rehabilitacji ortopedycznej pozwala pacjentom na znacznie szybszy powrót do zdrowia, minimalizując negatywne skutki urazów.

Bibliografia:

“Practical Physiotherapy for Small Animal Practice” David Prydie, Isobel Hewitt

“Rehabilitation and physical therapy for selected orthopedic conditions in veterinary patients”

Andrea L Henderson , Christian Latimer , Darryl L Millis

“Orthoses and Exoprostheses for Companion Animals”

Denis J. Marcellin-Little DEDV a, Marti G. Drum DVM, PhD b, David Levine PT, PhD, DPT, CCRP, Cert. DN c, Susan S. McDonald EdD, OTR/L

“BSAVA Manual of Canine and Feline Rehabilitation, Supportive and Palliative Care”